Ինչու և ինչպես է բանաստեղծ Եղիշե Սողոմոնյանը կոչվել Եղիշե Չարենց:

Եղիշե Չարենցը (Եղիշե Սողոմոնյան) ծնվել է 1897թ. մարտի 13-ին, Կարսում: Երկար տարիներ Չարենցի ծննդյան վայրը գիտնականների և բանասերների վեճի առարկա էր, որովհետև նրա թղթերում պահպանվել էր պարսկական մի անձնագիր, որտեղ նշված էր, որ նա ծնվել է Պարսկաստանի Մակու քաղաքում: Բանն այն է, որ 1919թ. Չարենցը իր ընկերոջ` Գևորգ Աբովի հետ մեկնում է Կարս` նորաբաց հայկական դպրոցներում ուսուվչությամբ զբաղվելու: Բայց քանի որ Հայաստանի Հանրապետության օրենքի համաձայն զինապարտներին չէր թույլատրվում ուսուցչությամբ զբաղվել, նրանք, օգտագործելով Չարենցի հոր` Աբգար աղայի կապերը, ձեռք են բերում պարսկական անձնագրեր:

Իրականում, Չարենցի ծնողները Պարսկաստանի Մակու քաղաքից էին և, համաձայն բանաստեղծի ավագ եղբոր` Սերոբի վկայության, Սողոմոնյանների ընտանիքը 1883թ. տեղափոխվում է Էրզրում, այնուհետև` Կարս: Չարենցի հայրը` Աբգար աղան և մայրը` Թեկղի (Թելլի) Միրզոյանը ունեին չորս որդի և երեք դուստր: Կարսում նրանց ընտանիքն ապրում է տարբեր թաղամասերում` «Բերդի տակ», Ալեքսանդրովսկայա փողոցում, Երկաթե կամուրջի մոտ, Սուկափի թաղում և այլուր: Աբգար աղան առևտրական էր. Կարսում ուներ բավականին մեծ խանութ և զբաղվում էր գորգերի առևտրով: Նա խիստ, աստվածավախ և օրինապահ մարդ էր: Եղել էր Երուսաղեմում, որի համար նրան կոչում էին նաև «հաջի»:

Է(ե) ձայնավորի հնչյունափոխությունը

Է(ե) ձայնավորի հնչյունափոխությունը

1.Համեմատիր դեմ-դիմաց գրված բառերը և ցույց տուր, թե հնչյունական ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել.

Հովհաննես-Հովհաննիսյան (ե-ի)
անեծք-անիծել (ե-ի)
դեմ-դիմանկար (ե-ի)
վրեժ-վրիժառու (ե-ի)
վեպ-վիպասան (ե-ի)

2. Տրված բաղադրիչները միացնելով բառեր կազմիր, ուշադրություն դարձրու հնչյունափոխությանը: Օրինակ՝ կես+ա+դեմ-կիսադեմ

Ծաղիկ+ա+ձոր- ծաղկաձոր,
շեկ+ա+հեր-շիկահեր,
վեմ+ա+փոր-վեմափոր,
մեգ+ա+պատ-միգապատ,
գես+աստղ-գիսաստղ,
սեր+առատ-սիրառատ,
հանդես+ություն-հանդիսություն,
պատվեր+ա+տու-պատվերատու,
բնագետ+ություն-բնագիտություն,
հրավեր+ա+տոմս-հրավերատոմս:

3. Վեճ, նվեր, տեր, մեջ, գեր արմատներից 2-ական բառ կազմիր այնպես, որ տեղի ունենա հնչյունի փոփոխություն:

վեճ-վիճաբանություն, վիճակախաղ, նվեր-նվիրատվություն, նվիրաբերել, տեր-տիրակալ, տիրույթ, մեջ-միջակետ, միջակ, գեր-գիրություն, գիրանալ

4. Հետևյալ բառերից փակագծերում տրված բառերի և մասնիկների օգնությամբ կազմիր նոր բառեր՝ ենթարկելով անհրաժեշտ հնչյունափոխության:

Գեր (անալ), կես (ատ), հայրենասեր (ություն), մեգ (ապատ), էշ (ատեր), պարտեզ (պան), զեն (ակիր), հրավեր (ատոմս), էշ (այծյամ), գրագետ (ություն), տեր (անալ), վեպ (ագիր):

Գեր (անալ)-գիրանալ, կես (ատ)-կիսատ, հայրենասեր (ություն)-հայրենասիրություն, մեգ (ապատ)-միգապատ, էշ (ատեր)-իշատեր, պարտեզ (պան)-պարտիզպան, զեն (ակիր)-զինակիր, հրավեր (ատոմս)-հրավիրատոմս, էշ (այծյամ)-իշայծյամ, գրագետ (ություն)-գրագիտություն, տեր (անալ)-տիրանալ, վեպ (ագիր)-վիպագիր:

5. Գտիր հետևյալ բառերի հնչյունափոխված մասը և վերականգնիր անհնչյունափոխ ձևերը՝

դիզել, կիսամուշտակ, վիպական, իջևանել, պատվիրել, սիրալիր, իջվածք, տիրական, սիզավետ, զինել:

Դիզել=դեզ+ել, կիսամուշտակ=կես+ա+մուշտակ, վիպական=Վեպ+ական, իջևանել=էջք+և+անել, պատվիրել=պատվեր+ել, սիրալիր=սեր+ալիր, իջվածք=էջք+վ+ածք, տիրական=տեր+ական, սիզավետ=սեզ+ավետ, զինել=զենք+ել:

English

1. Which of these phrases is repeated many times?

a) once upon a time

b) in a little while

c) little old____________

2. What does the Gingerbread Boy say each time he runs past someone?

a) “I can run away from you”

b) “I can eat you”

c) “You can’t catch me”

3. To whom does the Gingerbread Boy call out first?

a) a cow

b) a little old woman and a little old man

c) a field full of farmers

4. Who finally catches the Gingerbread Boy?

a) a fox

b) a little old man

c) a farmer

 

 

3. Գտիր կարմիր գույնով նշված բառերի հականիշերը

old -young

happy-unhappy

opened-closed

run-stay

little-big

Soon-later

He-she

Հնչյունափոխություն

1.Համեմատիր դեմ-դիմաց գրված բառերը և ցույց տուր, թե հնչյունական ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել.

Օրինակ՝ ջուր-ջրծաղիկ (ու-ն գաղտնավանկի ը)
ծաղիկ-ծաղկաման (ի-ն սղվել է)
համբույր-համբուրել (ույ-ու)

հին-հնամենի, բազուկ-բազկաթոռ, պատիժ-պատժել, ողջույն-ողջունել, աշխույժ-աշխուժություն, մատյան-մատենագիր, պարտեզ-պարտիզան, գլուխ-գլխավոր, էշ-իշամեղու:

հին-հնամենի (ի-ը)

բազուկ-բազկաթոռ   (ու-ն սղվել է)

պատիժ-պատժել (ի-ն սղվել է)

ողջյուն-ողջունել  (ույ-ու)

աշխույժ-աշխուժություն   (ույ-ու)

մատյան-մատենագիր  (յա-ե)

պարտեզ-պարտիզան     (ե-ի)
գլուխ-գլխավոր  (ու-ն սղվել է )
էշ-իշամեղու        (է-ի)

2. Տրված բառերի վերջից բաղադրիչներ ավելացնելով՝ բառեր կազմիր այնպես, որ տեղի ունենա հնչյունափոխություն:

ա) բուրդ, սիրտ, կույր, ճահիճ, ալյուր, կեզ, ատամնաբույժ
բ) վիշտ, թույլ, ծնունդ, հաշիվ, արթուն, հույն, տույժ

ա) բուրդ-բրդոտ,
սիրտ-սրտաբան,
կույր-կուրություն,
ճահիճ-ճահճուտ,
ալյուր-ալրաղաց,
կեզ-կիզիչ,
ատամնաբույժ-ատամնաբուժարան,

բ) վիշտ-վշտալի,
թույլ-թուլամորթ,
ծնունդ-ծննդկան,
հաշիվ-հաշվիչ,
արթուն-արտնանալ,
հույն-հունացի,
տույժ-տուժել,

3.Վերականգնիր տրված բառերի անհնչյունափոխ ձևերը՝

ձնծաղիկ, թխահեր, սառցահատ, երգչախումբ, կիսել, ըմպանակ, մեղվապահ, հունական, կղզյակ:

ձնծաղիկ-ձյուն-ա- ծաղիկ,
թխահեր-թուխ-ա-հեր
սառցահատ-սառույց-ա-հատ
երգչախումբ-երգիչ-ա-խումբ
կիսել-կեսել
ըմպանակ-
մեղվապահ-
հունական-
կղզյակ-

«Цветик-семицветик»

Нарисуйте в блогах цветик — семицветик и ответьте на вопросы:

1.   Кто автор сказки «Цветик-семицветик».

Валентин Катаев.

2. Перечисли героев сказки «Цветик-семицветик».  

Девочка Женя, бабушка и Питя.

3. Как звали братика Жени?

Павлик.

4. Какие любимые птицы Жени?

Ворона.

5. Сколько и каких баранок купила Женя?

Купила Женя семь баранок: две баранки с тмином для папы, две баранки с маком для мамы, две баранки с сахаром для себя и одну маленькую розовую баранку для братика Павлика.

6.  Кто съел все баранки? 

Собака.

7. Как Женя заблудилась?

Бежала она бежала, собаку так и не догнала, только сама заблудилась.

8. Кто виноват в том, что Женя заблудилась?

Женя и мнемного собака.

9. Какие цветы росли в садике старушки?

Много красивые цветы и одна из них было цветика-семицветик.

10. Сколько и каких лепестков было у цветика-семицветика?

семь лепестков.

11. Что нужно было сделать, чтобы цветик-семицветик исполнил желание?

Сказать ети слова՝

Лети, лети, лепесток,
Через запад на восток,
Через север, через юг,
Возвращайся, сделав круг.
Лишь коснешься ты земли —
Быть по-моему вели.

12. Перечислите, на какие желания потратила Женя лепестки цветика-семицветика.

Что бы ити в дом, маминная ваза, ити в Северном полюс, ити снова в дом, много игрушки, что бы всё игрушки вернились назад, что бы Питя снова моглщ йтьи.

13. Куда не берут мальчишки  девчонок?

Играть.

14. Сколько градусов было на Северном полюсе, когда там оказалась Женя?

Сто градусов.

15. Сколько и каких белых медведей вышли к девочке из-за льдины?

Семь белых медведей.

16. Лепесток какого цвета помог Жене вернуться с Северного полюса домой? 

Зеленый лепесток.

17. Какое желание исполнил фиолетовый лепесток?

Чтоб игрушки поскорей убирались обратно в магазин.

18. «Женя вдруг увидела превосходного мальчика». Напиши его имя? 

Питя.

19. Какое желание Жени Вам больше пришлось по душе? Почему? 

Что помог Питю.Потому что мальчик не мог ходить большо не когда.

20. Окажись у Вас в руках такой цветик-семицветик, какое желание Вы бы загадали? Одно, самое-самое заветное.

В мире было мир.

Հովհաննես Թումանյանի պատմություների մասին

Օլգայի երգարանը
Ժամանակի բոլոր աղջիկների նման երգարան էր պահում նաեւ Օլգան՝ Հովհաննես Թումանյանի կինը: Երգարանում մի բանաստեղծություն կա, որը երկու տարբեր ձեռագրերով է գրված: Օլգան իր հուշերում պատմում է, որ երբ իրենք դեռ նշանված էին, Թումանյանը մի երեկո գալիս է իրենց տուն եւ տեսնում երգարանը: Երբ Թումանյանը ներս է մտնում, այդ պահին Օլգան գրի էր առնում Ռաֆայել Պատկանյանի «Անվերջ գանգատներ» բանաստեղծությունը: Թումանյանն Օլգայից վերցնում է գրիչն ու բանաստեղծության մի քանի տունը ինքն է գրում, այնուհետեւ ստորագրում է: Օլգա Թումանյանի երգարանում երիտասարդ Հովհաննեսի ամենավաղ ստորագրություններից մեկն է:

Проверочная работа

Прочитайте предложения. Задайте вопросы к выделенным словам. 

1. Образец: (кто?) Мальчик развёл костёр. – Мальчик (что сделал?)
развёл костёр.

Множественное число (հոգնակի թիվ)

кто, что? что сделали?

Мальчики развели костёр.Берёзы выросли у самой дороги.У самой дороги росла берёза.Родник поил людей свежей водой. Озеро блестело на солнце.
 Мальчики собрали сухие ветки. Весной
ветки берёзы покрыли молодые листочки.Весной прилетели перелётные
птицы.  Летом люди отдыхали в тени под старым деревом.  Школьники
разожгли костёр.

кто – мальчики, люди, школьники, птицы.
что – берёзы, родник, озеро, ветки.
что сделали – выросли

2. Перепишите предложения, допишите окончания.

1. Зимой птицы улетели  в тёплые края.
2. Весной зацвели деревья в саду.
3. Мальчики развели костёр.
4. Вода из родника восстанавливала силы.
5. Люди придумали собирать дождевую воду в железные баки.

3. Перепишите предложения. Данные в скобках слова употребите во множественном числе. Подчеркните их окончания.

1. Осенью (стая) птиц улетают на юг.

Осенью  стаи птиц улетают на юг.

2. (Родник) – это подземные (вода).

Родники – это подземные воды.

3. Самые страшные (засуха) ничего не могли с ним поделать.

Самые страшные засухи ничего не могли с ним поделать.

4. Люди придумали собирать дождевую воду в железные (бак).

Люди придумали собирать дождевую воду в железные баки.

5. Глотка этой волшебной воды хватит, чтобы восстановить (сила).

Глотка этой волшебной воды хватит, чтобы восстановить силы.

6. Люди с недоверием слушали (рассказ) стариков о волшебном источнике.

Люди с недоверием слушали рассказы стариков о волшебном источнике.

7. С гор сползают (туча).

С гор сползают тучи.

Classwork.English

He plays in the garden.
He play the garden .

They  have dinner.
They had dinner.

I go to the countryside.

Գործնական աշխատանք

Տրված բառերը կազմող մասերն առանձնացրո՛ւ: Արմատներն ընդգծիր:

Օրինակ՝ մայրություն – մայր + ություն

անամոթ, ամպոտ, քարոտ, օդային, դժգոհ, հեռավոր, բարություն, գրավոր, անորոշ,  տհաճ:
անամոթ-ան-ամոթ,
ամպոտ-ամպ–ոտ,
քարոտ-քար-ոտ,
օդային-օդ-ային,
դժգոհ-դժ-գոհ,
հեռավոր-հեռու-ավոր,
բարություն-բարի-ություն,
գրավոր-գիր-ավոր,
անորոշ-ան-որոշել,
տհաճ-տ-հաճելի,

2. Գտիր հետևյալ բառերի ընդհանուր արմատները:

ամառանոց, ամառային-ամառ
ջերմություն, ջերմանավ-ջերմ
նավահանգիստ, նավավար-նավ
վարիչ, վարել, ղեկավար-վարել
հազարավոր, հազարամյակ-հազար

3. Կազմիր նոր բառեր հետևյալ արմատներով՝

քար, հող, դաս, տուն, երկար, հերոս, սխալ
քար-քարոտ,
հող-հողամաս,հողատարացք,
դաս-դասարան, դասագիրք

4.Կազմիր բառեր հետևյալ ածանցներով՝

ավոր, ուրդ, որդ, ական, արան,  անք, ավուն
դարավոր,հագուրդ,որսորդ,գրական,դասարան,առաջադրանք,կարմրավուն,

5.Գրիր մեկ բառով՝

մարդ, որը լողում է-լողորդ,
մարդ, որը հեծանիվ է քշում-հեծանվորդ
մարդ, որը մեքենա է վարում-վարորդ,
մարդ, որը ճամփա է գնում-ճամփորդ,
մարդ, որն առաջնորդում է-առաջնորդ,
մարդ, որը որս է անում-որսորդ,
մարդ, որն անցնում է ինչ-որ տեղով-անցորդ,
մարդ, որը գնումներ է կատարում-գնորդ,

Ո՞ր ածանցը ավելացավ բոլոր բառերը կազմելիս:
Բառերը կազմելիս ավելացավ որ բառը

6.Ի՞նչ բաղադրիչներից են կազմված գետակ, անբիծ, քարափ, ծով, ձոր, դասարան բառերը: Բաժանիր բաղադրիչների: Օրինակ՝ մայրիկ-մայր+իկ, անտուն-ան+տուն, գրատախտակ-գիր+ա+տախտակ, սեղան-չի բաժանվում և այլն:
գետակ-գետ-ակ,
անբիծ-ան-բիծ,
քարափ-քար-ափ,
ծով-չի բաժանվում,
ձոր-չի բաժանվում,
դասարան-դաս-արան,

 

Գետակը

Ինչո՞ւ ընտրեցիր հենց այդ բանաստեղծությունը:
Ես ընտռեցի այդ բանաստեղտությունը որովհետև այն շատ գեղեցիկ էր:

Ի՞նչ ես զգում, տեսնում և լսում բանաստեղծությունը կարդալիս:
Ես զգում եմ ,որ ջուրը ամեն ինչ է:

Ի՞նչ ես մտածում և հիշում բանաստեղծությունը կարդալիս:
զգում եմ որ առանձ ջրի կյանք չկա և ջուրը ինքնին կյանք է:

Ինչպե՞ս կվերնագրեիր բանաստեղծությունը:
Կյանք:

— Ո՞ւր ես վազում
Այդպես արագ,
Ա՜յ դու կայտառ,
Սիրուն գետակ.

Կանգ առ, խաղանք
Էս ծառի տակ։

«Չէ՛, փոքրիկըս,
Գնամ պիտի.
Տե՛ս ջաղացը

Գյուղի մոտի,
Պետք է ուժ տամ,
Որ պըտըտի։

Ցածն էլ հովտում
Անուշահոտ

Ինձ են մնում
Ծաղիկ ու խոտ,
Հոգնած-ծարավ
Տավարն ու հոտ։

Սառն աղբյուրը

Բարձըր սարի
Դրանց համար
Է ինձ տալի
Իր զով ջուրը
Կըլկըլալի։

Իսկ կամուրջի
Տակն էլ որ գա,
Կա լվացքը
Պառավ կընկա,
Պետք է լվամ

Քանի լույս կա։

Դե՜, տեսնո՞ւմ ես,
Մնա՛ս բարով,
Ճամփաս ցանած
Հազար գործով.

Դադար չունեմ
Ես մինչև ծով»։